مدت‌هاست که بخش معدن با کمبود ماشین‌آلات از نوع دست دوم و نو روبه‌رو بوده و این مشکل تا به امروز حل‌نشده باقی مانده است. حتی آن شرکت‌هایی که ادعای ساخت ماشین‌آلات معدنی را هم دارند به دلیل اینکه بیشتر کپی‌کننده محصولات دیگر کشورها هستند و در ضمن هیچ‌گونه خدمات پس از فروشی ارائه نمی‌دهند، در نتیجه نیاز معدنی‌ها را نمی‌توانند پاسخ دهند.

در این بین اگر فعالان معدنی خوش‌شانس باشند و بتوانند ماشین مورد نیاز خود را به کشور وارد کنند، به دلیل بی‌بهره بودن از گازوئیل با کیفیت و گوگردی که با استانداردهای دنیا فاصله چشمگیری دارد به شدت به ماشین‌آلات‌شان ضربه وارد می‌شود.

حالا در حالی که معدنکاران معتقدند در طول ۵سال اخیر با ممنوعیت واردات ماشین‌آلات و در نتیجه افت تولید مواد معدنی روبه‌رو هستند، دیگر فعالان این بخش اظهار دارند که نه‌تنها ماشین‌آلات فرسوده بوده و مشکل‌زا هستند، بلکه ۱۰ تا ۱۲هزار دستگاه جدید هم نیاز داریم.

ابلاغیه جدید
وزارت صنعت، معدن و تجارت بخشنامه تامین ماشین‌آلات معدنی را ابلاغ و تاکید کرد: براساس مفاد این بخشنامه مشمول تامین ماشین‌آلات ذیل آیین‌نامه اجرایی قانون معادن هستند. بخشنامه تامین ماشین‌آلات معدنی به این شرح است: ماده ۱- کلیه دارندگان مجوز عملیات معدنکاری اعم از دارندگان پروانه بهره‌برداری اکتشاف، واحدهای فرآوری معدنی، صنایع معدنی و دارندگان مجوز برداشت مشمول این بخشنامه می‌شوند. در خصوص دارندگان پروانه بهره‌برداری مشروط بر اینکه ۱) نسبت به تعیین‌تکلیف بدهی حقوق دولتی خود اقدام کرده باشند و ۲) در فرآیند سلب صلاحیت از پروانه بهره‌برداری نباشند و همچنین وفق ماده‌(۴۵) آیین‌نامه اجرایی قانون معادن، بیش‌از ۱۸ماه از اعتبار پروانه بهره‌برداری آنها باقی مانده یا در موعد مقرر نسبت به انجام فرآیند تمدید اقدام کرده باشند.
براساس مفاد این بخشنامه مشمول تامین ماشین‌آلات ذیل آیین‌نامه اجرایی قانون معادن هستند. در خصوص دارندگان پروانه اکتشاف، واحدهای فرآوری معدنی، صنایع معدنی و دارندگان مجوز برداشت و دارندگان پروانه‌های بهره‌برداری با اعتبار اولیه زمانی کمتر از ضوابط تمدید ذیل ماده‌۴۵ آیین‌نامه اجرایی قانون معادن معتبر بودن پروانه (یامجوز صادرشده) و فعال بودن واحد ملاک عمل است.
تبصره‌۱-پیمانکاران طرف قرارداد با دارندگان پروانه‌های بهره‌برداری و اکتشاف مشروط به رعایت موارد فوق و ثبت اطلاعات پیمانکار توسط دارنده پروانه در سامانه کاداستر می‌توانند با معرفی دارنده، پروانه نسبت به اخذ مجوز واردات ماشین‌آلات اقدام کنند.
تبصره‌۲- شرکت‌های دارای شبکه خدمات پس از فروش مشروط به تایید توسط معاونت تخصصی صنعت، معدن و تجارت در صورت انعقاد قرارداد تامین ماشین‌آلات و ارائه خدمات پس از فروش با دارندگان شرایط ماده‌یک می‌توانند با معرفی دارنده پروانه نسبت به اخذ مجوز واردات ماشین‌آلات اقدام کنند.

هزینه‌های معدنکاری
معدنی‌ها باور دارند که کشور ما به دلیل وجود ماشین‌آلات کهنه و فرسوده به قبرستان ماشین‌آلات تبدیل شده، در حالی که با توجه به اینکه متوسط عمر ماشین‌آلات تقریبا ۱۸سال است، اگر بتوانیم ماشین‌آلات نو یا ۱۰سال کارکرد وارد کشور کنیم، معدنی‌ها می‌توانند از مشکل فرسودگی نجات پیدا کنند.
فعالان بخش معدن همچون فعالان دیگر حوزه‌ها در فرآیند تولید با چالش‌ها و مسائل بسیاری همراه هستند. با وجود این، به گفته غالب فعالان و کارشناسان این حوزه یکی از مهم‌ترین مسائلی که در این مسیر با آن مواجه هستند بحث ممنوعیت واردات ماشین‌آلات است. این در شرایطی است که به گفته فعالان این صنعت، از یک سو تولید داخلی پاسخگوی نیاز‌ها نیست و از سوی دیگر ماشین‌آلات فعلی که در معادن به کار گرفته می‌شود، نسبتا فرسوده بوده، بنابراین بخش معادن با معضل ماشین‌آلات و تجهیزات روبه‌رو است.

۲۰ هزار دستگاه بالای ۱۰سال عمر دارند
تا همین چند وقت پیش از حدود ۳۷هزار دستگاهی که در سامانه کالا ثبت شده ۲۰هزار مورد عمر بالای ۱۰سال داشتند و حدود ۱۲هزار دستگاه هم عمر بالای ۲۰سال دارند و این نشان‌دهنده آن است که ماشین‌آلات معدن فرسوده است و این راندمان کار را به شدت پایین می‌آورد.
پیش از این دولت در مقطعی اعلام کرد که معدنکاران می‌توانند ماشین‌آلات وارد کنند اما در این مسیر هم موفق نبودیم، چراکه مسیری که مسوولان برای معدنی‌ها در نظر گرفته بودند هموار نبوده و به اصطلاح می‌توان گفت که از چاله به چاه افتادن است. باید بپذیریم که در بحث ماشین‌آلات معدنی به شدت کمبود داریم، ضمن اینکه به شدت ماشین‌آلات موجود فرسوده هستند و نیاز به بازسازی و نوسازی در این حوزه داریم. در واقع این یک نیاز است و این نیاز باید جبران شود. مساله اساسی و قابل‌تامل این است که تولید‌کنندگان داخلی ماشین‌آلات معدنی هم ظرفیت کافی را برای ما فراهم نمی‌کنند. این در حالی است که واردات ماشین‌آلات دست‌دوم هم مشکل دارد، بنابراین در شرایطی که بعضا ماشین‌آلات تخصصی را نمی‌توانیم در کشور تولید کنیم و این مشکلات وجود دارد، گفته می‌شود صرفا برای حمایت از بخش تولید داخل نمی‌گذارند ماشین‌آلات بیاید که این امر صنعتگران بخش را با چالش‌های اساسی مواجه می‌کند.
باید گفت که برآوردن نیاز معدنکاران کشور در خصوص ماشین‌آلات معدنی یک نیاز اضطراری است، چراکه بسیاری از ظرفیت‌های معدنی به دلیل اینکه این تجهیزات و ماشین‌آلات فراهم نشده رسما معطل هستند. در واقع این جریان مانند این است که برای حمایت از یک کارخانه و تولیدات آن یک ظرفیت ثروت‌افزایی کشور را معطل نگه داشته‌ایم که اصولا این اقدام با عقل معاش همخوانی ندارد.

منبع: روزنامه جهان صنعت